Дәүләт Советының яңалыклары

Вакыйга турында фото

Татарстан һәм Чувашия парламенты вәкилләре Чабаксарда халык сәнгать һөнәрчелеге турында фикер алышты

Пленар утырышка кәдәр чарада катнашучылар Чуваш чигешләре музенда булдылар. 1100 чигешле халык исемен алган чувашларның чигү мәдәнияте бик борынгыдан килә һәм зур мәгънәгә ия. Гомумән, бу музейда төрле чорларга караган кием үрнәкләре, бизәнү әйберләре зур урын алган. Музей залларнының берсендә ике республиканың  сәнгать һөнәрчелеге үрнәкләреннән торган күргәзмә дә оештырылган иде.

"Кызганычка каршы совет чорында  халык сәнгать һөнәрчелеге бик арткы планда калды, гомумән, юкка чыга язды , – диде ТР Дәүләт Советының Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты рәисе Разил Вәлиев күргәзмә белән танышканнан соң, –  сәнгать һөнәрчелек үрнәкләре татар, чуваш авылларында гына сакланып калды.  Безгә килгән кунакларга истәлеккә бүләк итәрдәй сувенерларыбыз да юк иде, Мәскәүгә чәкчәк белән түбәтәйдән гаире алып барырлык әйберебез дә булмады. Чит илгә чыксак хәйраннар кала идек, аеруча –Төркиядә. Аларда кибеткә керсәң кая карарга белмисең – милли сувенирларының исәбе-хисабы юк.  Безнең алда халыкның юкка чыга язган милли хәзинәләрен эзләп табу, яңарту, үстерү бурычы тора. Күршеләр белән  бу хакта сөйләшергә теләвебезнең максаты да шул".  Разил Вәлиев сәнгать һәнәрчелеге тармагын саклау һәм үстерүнең  халыкның исән калу-калмавы белән туры багланышта булуына басым ясады.

"Бүген чуваш халкының осталыгын, мәдәни ядкарьләрен күрдек. Шул мәдәни мирасны саклап калу - безнең төп бурычыбыз. Республикага килгән кунакларга һәйкәл генә күрсәтеп йөреп булмый. Халыкның йөзен, тормыш-көнкүрешен күрсәтер өчен, кул эшләнмәләре белән шөгыльләнүче осталар, "Осталар шәһәрчеге", кул эшләнмәләре күргәзмәләре, сату нокталары кирәк. Шул очракта гына үзебезне Россия күләмендә таныта алабыз", - диде Казан дәүләт мәдәният һәм сәнгать университеты проректоры, тарих фәннәре докторы, профессор, шәһәр төзелеше һәм архитектура һәйкәлләрен саклау буенча ЮНЕСКО кафедрасының Идел буе бүлеге җитәкчесе Рафаэль Вәлиев.

Кунаклар Чабаксар сәнгать училищесында булып яшь буынны һөнәри осталыкка өйрәтү серләре белән дә таныштылар.  

Пленар утырышта исә сүз халыкларның  сәнгать  һөнәрчелеген бүгенге көндә ничек торгызу, саклап калу һәм үстерү турында барды.

"Тәҗрибә туплап һәм фикер алышулар өчен мондый очрашулар кирәк. Кызганыч, бүгенгә кадәр мәдәни мирасны саклап калу, сәнгать һөнәрчелекне үстерү юллары хәл ителмәгән. Халык һөнәрчелеге һәм кәсепчелеге - бүген популярлаштыруга гына түгел, ә дәүләт тарафыннан саклануга да мохтаҗ. Татарстаннан өйрәнәсе әйберләр күп, шуңа күрә аралашып эшләргә кирәк", - диде ЧР Дәүләт Советы Рәисе Валерий Филимонов.

Татарстан парламенты башлыгы урынбасары Римма Ратникова исә  бу мәсьәләнең берничә ел элек Россиянең Федерация Советында күтәрелүен белдерде. "Кызганычка каршы,  ул вакытта сүз нигездә  рус милли сәнгать һәнәрчелеген торгызу, шул юнәлештә эшләүче предприятиеләргә  ярдәм итү турында барды. Башка халыкларның сәнгать һөнәрчелеге мисалында нибары Дагстан гына искә алынды, – диде ул, – Дагстан келәмнәренең даны бөтен дөньяга танылган.  Безгә – милли республикаларга бу нисбәттән үзебезгә  күбрәк эшләргә кирәк.  Телебезне, мәдәниятебезне, гореф-гадәтләребезне бездән башка кем дә якламаячак?! Татарстанда бу эшләр белән, нигездә, Мәдәният министрлыгы шөгыльләнә. Без керем алудан битәр,  бу юнәлешнең мәдәни һәм әхлакый ягына күбрәк игътибар бирәбез. Әмма аңа икътисади яктан  якын килү дә  бүгенге көндә бик ярашлы булыр иде. Чөнки республикада туристлар агымы арта, торак төзелешләре зур куәт белән бара".

Римма Ратникованың фикерен дәвам итеп ТР Дәүләт Советының Икътисад, инвестицияләр һәм эшкуарлык комитеты рәисе Марат Галиев безнең илдә туризмның  әле җәелә генә башлавын һәм бу тармакта аз гына да  хилафлык булган очракта да тискәре нәтиҗәләр булуын әйтте. "Халык сәнгать һәнәрчелеген икътисадтан башка кару мөмкин түгел, – диде ул,  – Дөньяда халык тиклем халыкларның юкка чыгу фактлары бар. Бу юнәлештә бизнес модель булдыру өстендә эшләргә кирәк".

Һәр ике яктан тыңланган чыгышлар һәм фикер алышулардан соң бу тармакка бүгенге көндә аеруча игътибар кирәк, дигән фикергә киленде. Халык сәнгать һөнәрчелеген торгызуга, үстерүгә заманча фән  һәм техника казанышларын җәлеп итү зарур. Киләчәктә бу юнәлеш  киңәеп үзененең сәнгать, әхлакый һәм тәрбияви бурычын үтәр дигән өмет бар.

Халык сәнгать һөнәрчелеге белән шөгыльләнүчеләр  финанс ресурсларының җитмәвеннән зарлана. Бу юнәлештә эшләүчеләрнең уртача хезмәт хакы  төбәк күләмендәге хезмәт хакыннан күпкә түбән.  Бу нисбәттән аларга ярдәм итүнең төрле формаларын булдырырга кирәк, дигән фикергә киленде.

Контрафактның  бик нык артуы намуслы җитештерүчеләрнең кесәсенә суга. Оригиналдан ерак торган арзанлы товарларның күпләп читтән кертелүенә юл куймас өчен  бердәм мәгълүмати система булдыру сорала.

Халык сәнгать һөнәрчелегенә кадрлар туплау, әзерләүгә кагылышлы  мәсьәлә дә уңай чишелеш көтә.

Әмма, барыннан да бигрәк, чарада катнашучыларны кайбер төр һөнәрчелекнең гомумән юкка чыгуы борчый. Осталар юк, үрнәкләр дә азаеп бара. Бу мәсьәләне дә дәүләт югарылыгында хәл итү зарур.

Чара  ахырында һөнәрчелек белән шөгыльләнүче осталарга булышлык итү, ике республика арасында дустанә мөнәсәбәт урнаштыру, милли-мәдәни мирасны саклап калу, яшь буында рухи-әхлакый һәм ватанпәрвәрлек хисе тәрбияләүгә йөз тоткан тәкъдимнәр кабул ителде.

Дәүләт Советы матбугат хезмәте, Евгения Кәримова фотолары