Татарстан Республикасы бюджеты үтәлешенә дәүләт контролен гамәлгә ашыру өчен Дәүләт Советы Татарстан Республикасы Хисап пала-тасын төзи, аның составы, эшчәнлек тәртибе һәм вәкаләтләре закон белән...
Татарстан Республикасы Конституциясенең 87 статьясы
Гаилә кодексына, уналты яше тулмаган килеш өйләнешергә теләүчеләр республиканың Министрлар Кабинетына мөрәҗәгать итә ала, ә хөкүмәт моның ише мәсьәләләрне шушы өлкәдәге вәкаләтле органга тапшыра дигән маддә керткәндә, иң элек без әнә шундый хәлгә тарып, бәхетсезлеккә дучар булган яшүсмерләр турында уйладык. Шуннан соң үзәк матбугатта нинди шау-шу чыкканын белсәгез?! Имеш, Татарстанда бала-чагага никахлашырга рөхсәт итәләр! Бу – бозыклык, азгынлык! Бу – ислам динен алга сөрүчеләрнең мәкере! Тагы әллә никадәрле сүзләр... Имеш, тиздән алар күпхатынлылыкны да рөхсәт итәрләр.
Ләкин бу сүзләр булды да бетте. Яланың гомере озын була алмый. Чөнки без Гаилә кодексына бу маддәне җәмәгатьчелек фикерен өйрәнеп, тормыш итәр өчен зарур булганга күрә керттек.
– Бу нисбәттән иң элек парламентта махсус комиссия булдырдык. Комиссия республикада Бөек Җиңүнең 65 еллыгын билгеләп үтү чаралары планы үтәлешен һәрдаим күз уңында тота. Әлеге комиссия әгъзалары парламентның Социаль сәясәт комитеты белән берлектә Казан һәм Яр Чаллы шәһәрләре сугыш ветераннары өчен госпитальләрдә булып, аларның проблемаларын өйрәнеп, аларны уңай хәл итүдә үз өлешләрен керттеләр. Депутатлар һәм Дәүләт Советы аппараты хезмәткәрләре сугыш ветераннарына ярдәм күрсәтү максатында бер көнлек хезмәт хакын «Ак Барс Яңарыш» хәйрия фонды тарафыннан ачылган «Җиңү» махсус исәбенә күчерделәр. Ел башында ук «Бердәм Россия» партиясенә кергән депутатлар белән Җиңүнең 65 еллыгына багышлап фәнни-практик конференция үткәрдек. Төп докладчы буларак, миңа бик күп тарихи һәм бүгенге көн материаллары белән танышып чыгарга туры килде. Һәм мин аңладым: биредә әле уйланырлык, өр-яңа күзлектән карарлык нәрсәләр шактый. Сүз дә юк, сугыш ветераннарына әйбәт яшәү өчен бөтен шартлар тудырылган булырга тиеш. Бездән кадер-хөрмәт аларга. Бу турыда без гел әйтә, кисәтә киләбез. Сезнең журнал да бу хакта бик күп язды инде. Ләкин бөек датага хәзерлекне ветераннарны котлауларга гына кайтарып калдырмаска иде. Ата-бабаларыбызның Ватан өчен сугыш кырында ятып калуы, аяк-кулларын өздереп, гарипләнеп кайтуы әҗерен хәзерге яшь буын бөтен тирәнлеге белән аңларга тиеш. Ватанны яклап ут эченә кергән бу көчле рухлы буын илнең киләчәге ышанычлы, ныклы, намуслы кулларда булуына ышанып, тыныч күңел белән яшәргә тиеш.
Хәзер архивларда сер итеп сакланган сугышка кагылышлы документлар дөньяга чыга. Ул сугышка, без инде кайчандыр дәреслекләрдән өйрәнгәнчә, хәрби операцияләр дип кенә карый алмыйбыз. Бөек Ватан сугышы тарихы тирәсендә бик күп ялган сүзләр йөри, фактларны алдап күрсәтү бара. Кемнәрнеңдер совет халкының Бөек Җиңүгә керткән өлешен киметеп күрсәтәсе, хәтта ул җиңүне үзенеке итәсе килә. Зур тавыш-гауга чыгарган Европа куркынычсызлыгы союзының парламент Ассамблеясе резолюциясен генә мисал итеп алыйк. Ул узган елның җәендә кабул ителгән иде. Резолюция фашизм белән сталинизмга бер мәгънә салып, тигезләп куя, ягъни Европа халыкара дәрәҗәдә бу сугышның хурлыгын Сталин режимы белән бүлешергә тырыша. Кемгә кирәк соң бу? Россиянең авырлыкларны җиңеп, яңадан аякка басуын, аның дөнья аренасына чыгуын, тагы да югарырак күтәрелүен өнәмәүчеләр өчен кирәк. Мәктәп балалары өчен укыту әсбаплары да икенче бит хәзер. Ул китапларда Зоя Космодемьянская, хәер, башка күп кенә без герой дип белгәннәрнең исемнәрен, бик теләсәң дә, эзләп таба алмассың. Кемдер Зоя – террорчы, ул фронт линия¬сендә урнашкан авылларны яндырган, дигән фикергә килгән. Ләкин, гафу итәсез, бу бит – сугыш, ә сугышның аның үз кануннары. Картага ил язмышы куелган лабаса! Кызганыч, патриотизм сүзе сәер мәгънә-кыяфәт алды. 90 нчы елларда бу чиновниклар уйлап чыгарган искелек калдыгы, дип баш миен черетәләр иде. Һәм без, журналистлар да, хәтерләсәгез, монда үзебезнең «өлешне» шактый күп керттек. Дөрес, хәзер хәл үзгәреп, төзәлеп килә. Әмма биредә, минем уйлавымча, «Патриотик тәрбия турында» федераль закон кабул итәргә кирәк. Радиотапшыруларның берсендә шундый бер мәгънәсез шаярту ишетергә туры килде: «Сугышта җиңмәгән булсак, нәрсә булыр иде?» – «Без хәзер Бавария сырасы эчеп утырыр идек», – дип үзенә-үзе җавап бирә тапшыруны алып баручы. Дөресрәге, без инде җир йөзендә булмас идек. Ә бәлкем, «бөек раса»ның дуңгыз көтүчеләренә әйләнер идек. Чөнки Гитлер көнчыгышка басып алу өчен генә бармаган. Ул «кеше калдыкларын» кырырга-бетерергә дип барган. «Сыра эчеп утырыр идек», имеш... Республи¬када Бөек Җиңү уңаеннан күп кенә акцияләр булып узды инде. Татарстан Журналистлар берлегендә без, мәсәлән, сугыш чорында Ватанны корал һәм каләм белән саклаган журналистлар истәлегенә хәтер тактасы куярга җыенабыз. Ветераннарыбызны да онытмабыз, котларбыз, аларга йөрәктән чыккан иң җылы сүзләребезне җиткерербез, дип торабыз.
Май аенда без ТАССРның 90 еллыгын да билгеләп үтәбез бит әле...
– Монысы да зур һәм тантаналы дата. Ник дигәндә, бүген тарихта калган Татар Автономияле Совет Социалистик Республикасы – ул безнең дәүләтчелеге¬безнең мөһим бер чоры. Татарстан Президентының әлеге тантананы бәйрәм итү буенча махсус Указы бар. Шушы уңайдан комиссия төзелде, аны парламент рәисе Фәрит Мөхәммәтшин җитәкли. Бу – бер көнлек бәйрәм генә түгел. Бу – Татарстан тарихы сәхифәлә¬рен кабат актару, вакыйгаларны яңарту, ул чор кеше¬ләренә, алар куйган хезмәткә бәя бирү, буыннар арасында бәйләнешне ныгыту.
Төрле чаклар булды. 80 нче еллар ахыры – 90 нчы еллар башында карашлар башкачарак иде. Бернинди мөстәкыйльлек булмаган, журнал яисә газета ачу өчен дә Мәскәү рөхсәте кирәк булган чор дип тәнкыйтьли идек. Хәзерге көн каланчасыннан караганда күренә: хокукларыбыз кысылган булса да, ул дәүләт билгесе (атрибутикасы) булган республика иде!